درمان اسپاستیستی دست ، پا و گردن (تزریق بوتاکس)

تزریق بوتاکس در درمان اسپاسم /اسپاستیسیستی دست و پا و گردن

در بسیاری از بیماری‌های مغز و نخاع مانند سکته مفزی، ضربه مغزی،ام اس( MS) ،قطع نخاع و سای آسیب‌های مغزی -نخاعی عضلات بیمار بویژه در اندامها ، صورت،تنه دچار افزاش غیر طبیعی تون عضلاتی(افزایش غیر طبیعی انقباض عضلانی) میشوند که آنرا  اسپاستیستی(Spsticity) و بصورت عامیانه اسپاسم می‌نامند.

جالب است بدانیم که شروع موذیانه اسپاسم یا اسپاستیستی  در دست و پا و گاها صورت در ضایعات معزی ،سکته های مغزی و ضربه های مغزی و آسیب نخاع یا قطع نخاع از چند روز اول بروز بیماری شروع می‌شود و به تدریج تمایل به افزایش دارد.

اسپاسم دست و پا یا اسپاستیسیستی دست و پا و سایر نقاط عوارض و مشکلات مختلف را به تدریج ایجاد خواهد کرد که بر روند بهبود،سلامت بیمار و توانبخشی او تاثیر منفی گاها بسیار جدی خواهد گذاشت.

اسپاسم دست و پا و حتی صورت علاوه بر اختلال در حرکت اندامها ،کوتاهی تدریجی عضلات،بروز درد،ضایعات و زخمهای پوستی،مشکلات بهداشتی و بد شکلی در منطقه مبتلا، برخی از این عوارضند که در صورت عدم پیشگیری و یا درمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی می‌توانند چالشی جدی در بهبود حرکات دست وپا ،مشکل در راه رفتن و تعادل ایجاد کنند.

روش های درمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی

درمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی به روش‌های مختلفی انجام پذیر است،درمان‌های فیزیوتراپی و روش‌های کاردرمانی مثل استفاده از دستگاه‌های الکترو تراپی(اصطلاحا برق گذاشتن) به روش صحیح، کشش (Stretching )عضلات دچار اسپاستیسیستی، استفاده از گرما و سرما درمانی موضعی،تجویز اسپلینت دست و پا(اصطلاحا  آتل دست و پا) و حتی گچ گرفتن دست و پا به مدت کوتاه از روش‌های مرسوم و غیر داریی متداول درمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی هستند.

درمان‌های پزشکی مورد تایید و بعضا بسیار موثری هم در درمان اسپاستیسیستی/اسپاسم دست وپا و سایر عضلات نیز میتوانند به تنهایی یا ترجیحا با درمان‌های غیر دارویی مرسوم اسپاستیسیستی که قبل ذکر شد به کاهش و کنترل و درمان اسپاسم کمک کنند که به طور خلاصه به مهمترین این درمانها می‌پردازیم:

درمان اسپاسم/اسپاستیسیستی  با داروهای خوراکی:

از متداولترین داروهای درمان اسپاستیسیستی دست و پا صورت و سایر عضلات می‌توان باکلوفن(Baclofen),تیزانیدین(Tizanidine) ،دانترولِن

(Dantrolene)

و گاباپنتین(Gabspentine)را نام برد، ایراد اساسی این داروها ایجاد گیجی ،منگی و خواب آلودگی و اختلال تعادل هستند ودر صورت لزوم باید بسیار محتاطانه و با دوز مناسب تجویز شوند.

تعبیه پُمپ باکلوفن در نخاع: این درمان که  با جراحی کوچکی انجام می‌شود گاهاً بوخصوص جهت کاهش ودرمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی پاها انجام می‌شود .

درمان اسپاسم يا اسپاستیسیستی با بوتاکس ،دیسپورت،مثپورت و داروهای مشابه:

تزریق بوتاکس در دمان اسپاستیستی/اسپاسم اندامها در بیماری‌های مغز و نخاع در بهبود روند توانبخشی بیماران،بویژه در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته و به طور روتین توسط افراد متخصص و دارای تجربه در درمان اسپاستیستی/اسپاسم دست ،پا و صورت و سایر بخش‌های درگیر استفاده میشود.

امروزه تزریق بوتولینوم توکسین-A یا اصطلاحا، بوتاکس که فرآورده ای از یک باسیل به نام کلستریدیوم بوتولینوم است مصارف پزشکی گسترده ای بویژه در درمان اسپاستیسیستی دارد.

این دارو به صورت تزریقی و با هدف کاهش تون یا انقباض غیر طبیعی عضلات به صورت موضعی صورت می‌گیرد.

در صورتیکه تزریق با دوز مناسب ،در نقطه صحیح و به روش اصولی انجام شود معمولا هیچ عارضه ای به همراه نداشته و سبب کاهش قابل توجه اسپاسم يا اسپاستیسیستی  در ظرف چند روز تا چند هفته خواهد شد.

در توانبخشی بیماران دچار ضایعات مغزی مانند سکته مغزی، ضربه مغزی،بیماری ام اس،پس از جراحیهای مغز ونخاع و در قطع نخاع یا آسیب های نخاعی ،دیستونی گردن، اسپاسم صورت(Hemifacial spasm) تجویز میشود مثلا تزریق بوتاکس در دست و پا بویژه میتواند سبب بهبود قابل توجه اسپاستیسیستی و بهبود حرکات بیمار و پیشگیری از بروز عوارض طولانی مدت مانند کوتاهی عضلانی ، درد اندام و ضایعات پوستی گردد.

این دارو در کشورهای مختلف فرآورده های مشابهی ،دارای تاییدیه، دارد مانند داروی دیسپورت(Dysport) انگلیسی، زئومین(Xeomine) آلمانی,Nabota کره ای و مثپورت( Masport) ,که همگی به روش مشابه تولید میشوند و و در عمل تفاوت چشمگیری از نظر عملکرد با یکدیگر ندارند .

منع مصرف بوتاکس در مواردی منع مصرف دارد و یا باید با احتیاط تجویز شود:

در سابقه حساسیت جدی به بوتاکس یا فراورده های دیگر،در مواردی از بیماری‌های عصبی-عضلانی مثل میاستنی. گراویس،عفونت یا التهاب محل تزریق،  تزریق این دارو در بارداری و شیردهی نیز توصیه نمی‌شود.

تزریق صحیح دارو توسط پزشک دارای تجربه کافی،کاملا امن بوده و تاکنون هیچ عارضه جدی از این دسته داروها گزارش نشده.

گاها تزریقات با فواصل بسیار کم و مکرر میتواند بدن را به تزریقات بعدی تا حدی مقام کرده و تاثیرات درمانی کمتری در بیمار  نشان دهد.

دکتر روزبه کاظمی

مدیر و موسس مرکز توانبخشی مغز و اعصاب تبسم