تحریک سلول‌های مغزی یا همان تی ام اس تراپی از طریق جمجمه، یکی از جدیدترین تکنولوژی‌ها در حوزه پزشکی و در زمینه بیماری‌های مغز و اعصاب به خصوص درمان سکته مغزی به شمار می‌رود. TMS مخفف عبارت Transcranial Magnetic Stimulation بوده و به معنای تحریک سلول‌های مغزی از طریق جمجمه می‌باشد. مغز انسان بعد از بروز آسیب اولیه، دارای سلول‌های زنده و غیر فعالی است که در اطراف منطقه مرده وجود دارند. عملا میزان نقص و ناتوانی‌های بیمار، بیشتر از میزان سلول‌های از دست رفته مغز می‌باشد.
در روش تحریک سلول‌های مغزی، پزشک آموزش‌دیده در این حوزه از امواج الکترومغناطیسی استفاده کرده و یکسری مناطق را در مغز بیمار هدف قرار می‌دهد. نتیجه این عمل، افزایش سلول‌های فعال و در نتیجه بهبود عملکرد مغز می‌باشد. این کار به کاهش نقص‌ها و ناتوانی‌های جسمی منجر شده و بیمار می‌تواند با برنامه به زندگی قبلی خود بازگردد.
کلینیک تبسم، اولین مرکز تی ام اس تراپی در کشور
اولین و مجهزترین مرکز دارای تکنولوژی تی ام اس تراپی در کشور که دارای 15 سال تجربه در ارائه خدمات به بیماران مغز و نخاع از جمله بیماران سکته مغزی است، کلینیک تبسم می‌باشد. دکتر روزبه کاظمی، مدیریت این مرکز را بر عهده داشته و به عنوان اولین دارنده گواهینامه آر تی ام اس شناخته می‌شود.
تحریک سلول‌های مغز از طریق جمجمه یا تی ام اس (TMS، rTMS)
یکی از جدیدترین روش‌ها برای درمان اکثر بیماری‌های روحی و مغزی که در دو دهه اخیر توانسته است توجهات بسیاری را به خود جلب نماید، تی ام اس تراپی یا تحریک مغناطیسی مغز (TMS، rTMS) می‌باشد. توانبخشی سکته مغزی و همچنین دیگر بیماران مغزی و نخاعی با استفاده از این دستگاه، روز‌به‌روز در حال گسترش است. در صورتی که پزشک تخصص کافی در زمینه استفاده از دستگاه تی ام اس را داشته باشد و بتواند از آن به درستی استفاده کند، این نوع درمان هیچ عارضه‌ای برای بیمار به همراه نخواهد داشت. پزشک متخصص با استفاده از دسته یا Coil با شکل‌های مختلف، پالس‌ها و تحریکات مغناطیسی را فرستاده و از روی پوست سر می‌تواند عملکرد مغز را تغییر دهد.
امواج مغناطیسی که توسط دستگاه تی ام اس ارسال می‌شوند، دقیقا مشابه امواج مغناطیسی هستند که در تصویربرداری ام آر آی (MRI) مورد استفاده قرار می‌گیرند. این امواج مغناطیسی، مناطقی که دچار آسیب و یا مختل شدن عملکرد مغز شده‌اند را هدف قرار داده و باعث می‌شوند مناطقی از مغز که دچار کاهش و یا افزایش غیر طبیعی فعالیت مغز شده‌اند، به حالت طبیعی خود بازگردند.
این تحریکات مغناطیسی و پالس‌ها می‌توانند باعث شکل‌پذیری و ایجاد اتصال بین سلولی جدید در مغز شوند. به عبارت ساده‌تر، بهتر است بگوییم که با تحریکات مغناطیسی، عملکرد و کاربری برخی از قسمت‌های مغز تغییر کرده و این مناطق علاوه بر افزایش فعالیت، وظایف جدیدی را عهده‌دار می‌شوند. در حالی که می‌توانند با سلول‌های جدید در مغز ارتباط برقرار کرده و پدیده انعطاف‌پذیری مغزی یا همان نوروپلاستی‌سیتی (Neuroplasticity) را ایجاد نمایند.
به عنوان مثال؛ اگر بخشی از مغز که وظیفه تکلم، خواندن و نوشتن را برعهده دارد، از کار افتاده باشد، از طریق تحرکات مغناطیسی مجددا عملکردی در حرکت دست ایجاد شده و این تحریکات منجر به بهبود عملکرد منطقه حرکت دست در مغز خواهند شد.
استفاده از دستگاه آر تی ام اس در درمان بیماری‌های مختلف
حدود سی سال قبل، تحریک مغناطیسی مغز یا همان آر تی ام اس که با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، در درمان برخی از بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفت. این درمان، در اختلالات خلقی نظیر افسردگی و اضطراب‌های مقاوم به مصرف دارو، سکته مغزی، ضربات مغزی، پارکینسون، اسکیزوفرنی، ام اس، بیماری دوقطبی، اوتیسم، آلزایمر، اختلال حافظه، وزوز گوش و دمانس، تاثیر قابل قبولی از خود نشان داد. از این رو؛ آر تی ام اس را به عنوان یک روش درمانی موثر و بدون عارضه می‌شناسند.
برای انجام این روش درمانی لازم است پزشک، متخصص، باتجربه و آموزش دیده در این زمینه فعالیت داشته باشد. چرا که استفاده نادرست و بدون دقت از دستگاه آر تی ام اس یا تحریکات مغناطیسی مغز، تنها بی تاثیر و یا کم تاثیر نبوده و ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد.
اولین مرکز تی ام اس تراپی در کشور
دکتر روزبه کاظمی دارای اولین گواهینامه آر تی ام اس از مونیخ آلمان بوده و مدیریت کلینیک تبسم را برعهده دارد. کلینیک تبسم به عنوان مجهزترین، بهترین و اولین مرکز در این زمینه شناخته شده و دارای 15 سال تجربه در ارائه خدمت به بیماران مغزی نخاعی از جمله سکته مغزی می‌باشد.
عوارض تی ام اس تراپی
یکی از شایع‌ترین عوارض بروز سردردهای خفیف و البته گذرا پس از جلسه آر تی ام اس تراپی است که کمتر دیده می‌شود. این سردردها معمولا برای بهبود، به مسکن هم نیازی نخواهند داشت.
اگر پزشک متخصص و باتجربه برای انجام این کار انتخاب نشود و یا بیمار مناسبی انتخاب نشده باشد، ممکن است بیمار دچار تشنج گذرا شود. البته این عارضه بسیار ناشایع است. اما؛ در صورتی که پزشک کم تجربه از دستگاه آر تی ام اس استفاده کند، این نگرانی برای بیمار و همراهان وی ایجاد خواهد شد.
در حالت کلی؛ آر تی ام اس، تی ام اس، تحریک مغناطیسی مغز و یا مگنت تراپی، بیش از ده سال است که برای درمان سکته مغزی مورد استفاده قرار گرفته و مورد تایید مراجعه بهداشتی و درمانی دنیا می‌باشند. این روش به عنوان یک درمان مکمل برای بهبود عملکرد مغز و توانبخشی شناخته شده و استفاده از این روش به صورت چشمگیری رو به گسترش می‌باشد.
روش درمانی مگنت تراپی یا همان آر تی ام اس، بهتر است به صورت همزمان در یک مرکز و با جلسات توانبخشی از جمله فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی سکته مغزی و… در همان روز انجام شود. استفاده از این روش، به ویژه در سه تا شش ماه ابتدایی بیماری سکته مغزی، با سرعت بالایی عملکرد مغز را بهبود بخشیده و منجر به بهبودی فلج دست یا فلج پا، بهبودی تعادل، بهبودی اختلالات تکلم و صحبت کردن و سایر عوارض سکته مغزی خواهد شد.
تحریک مغناطیسی مغز یا آر تی ام اس، برای دسته‌ای از افراد که بعد از شش ماه پس از سکته مغزی پیشرفت مناسبی نداشته و به مراکز توانبخشی مراجعه نموده‌‌اند، می‌تواند منجر به شروع تغییرات مثبت در بیمار گردد. در صورتی که این روش درمانی موازی با دیگر درمان‌های توانبخشی از جمله کار درمانی و گفتار درمانی صورت پذیرد، کاهش بیشتر عوارض سکته مغزی و همچنین پیشرفت مجدد بیمار را به همراه خواهد داشت.
موارد درمانی تحریک مغزی یا مگنت تراپی مغز یا آر تی ام اس (rTMS)
در صورتی که از این روش درمانی به درستی و بادقت استفاده شود، می‌تواند منجر به بهبودی اختلال صحبت کردن و مشکلات تکلم و آفازی، بهبود فلج دست، بهبود فلج پا، بهبود تعادل، بهبود مشکلات بینایی و بهبود عملکرد شناختی و خلقی در بیمار گردد. البته استفاده از این روش درمانی، در مواردی محدودیت استفاده و یا منع دارد که باید مورد توجه پزشک قرار گیرد.
کلینیک تبسم از حدود 17 سال پیش، در زمینه درمان عوارض سکته مغزی و ارائه خدمات مختلف به بیماران فعالیت داشته و در این دوران کمک شایانی به بیماران در کاهش عوارض سکته مغزی و بهبود روند توانبخشی کرده است. این مرکز به عنوان اولین مرکز مجهز به دستگاه آر تی ام اس یا تی ام اس شناخته شده است.
نکته دیگری که بیماران و همراهان آن‌ها در زمینه درمان به روش آر تی ام اس باید مورد توجه قرار دهند، این است که فرد درمانگر تجربه و مهارت کافی در این زمینه را دارا بوده، دارای مدرک بین‌المللی باشد و به صورت همزمان و در همان مرکز نسبت به توانبخشی بیمار اقدام گردد. در غیر این صورت؛ حتی اگر تمامی جلسات درمانی با دستگاه آر تی ام اس را گذرانده باشد، تاثیر قابل توجهی را در کاهش عوارض سکته مغزی و یا سایر بیماری‌های مغزی و نخاعی مشاهده نخواهد کرد و در برخی از موارد، عوارضی گریبانگیر بیمار خواهد شد.
در صورتی که تحریک سلول‌های مغزی یا تی ام اس تراپی، در کنار سایر درمان‌های توانبخشی در یک زمان مشخص، به تعداد و طبق برنامه پیش رود، بیمار از حداکثر فواید درمانی برخوردار خواهد شد. در صورتی که دستگاه آر تی ام اس توسط پزشک ماهر و باتجربه مورد استفاده قرار گیرد، هیچ عارضه‌ای را در پی نخواهد داشت. در این صورت، بیمار طی روند توانبخشی با روش تی ام اس تراپی، توانایی‌های جدید که ناشی از افزایش تعداد سلول‌های فعال مغزی هستند را تجربه خواهد کرد.
روش درمانی تی ام اس تراپی، توسط دکتر روزبه کاظمی و برای اولین بار در کشور در کلینیک تبسم بر روی بیماران مبتلا به سکته مغزی و آسیب‌های مغزی نخاعی آغاز شده و تاکنون بسیاری از بیماران از فواید درمانی آن بهره‌مند شده‌اند.